Afganistan’da ‘Taliban işgali’ birinci yılını dolduruyor

Afganistan’ın başşehri Kâbil’i 15 Ağustos’ta işgal eden Taliban’ın, hükümeti ele geçirmesinden bu yana neredeyse bir yıl geçti. Taliban rejimi iktidar gücünü elinde tuttuğu bu müddette bayanlara ve kız çocuklara yönelik pek çok yasak getirdi. Bilhassa bayan bedeninin tamamını kapatan giysileri dayatan Taliban, Afganistan’ın gerçek kültürünü dünyaya kendi inançları altında sunmaya çalışıyor.

Taliban bu bir sene içerisinde bayanların toplumsal ömürlerine ve spor faaliyetlerine pek çok mani getirdi. Bayanların kriket oynamalarını ve bedenlerinin rastgele bir kısmının görünmesine neden olacak öbür sporları yapmalarını yasaklandı. Açılacağı ilan edildiği halde kız çocuklarının devam ettiği orta dereceli okullar kapatıldı. Yanlarında erkek bir akrabaları olmadan seyahat etmeleri yasaklandı. Yüzlerini kapatması için burka giymesini mecburî hale getirdi. Aile içi şiddetten kaçan bayan ve kız çocuklara yönelik takviye sistemini yıkıldı. Bayanlar ve kız çocuklar, Taliban’ın ayrımcı kurallarını ihlal ettikleri için keyfi olarak gözaltına alındı. Taliban sayesinde çocuk yaşta ve zorla evlendirme oranlarını arttı. Bayanların çalışması engelledi. Özel dalda birçok bayan, üst seviye durumlardan ihraç edildi.

Afgan bayanlar, Taliban’ın tüm yasaklarına karşın seslerini çıkartmaktan vazgeçmedi. Ülkenin farklı bölgelerinde aksiyon şovları düzenleyen bayanlar, “Kıyafetime Dokunma” hareketi başlattı. Lakin memleketler arası kamuoyundan dayanak bulamadıkları için protestolar ne yazık ki bir yere varamadı. Lakin bayanlar gayret etme konusunda hayli kararlı. Meskenlerinde özel meydan okuma hareketleriyle buluşan bayanlar, bayan haklarını tartışıyor ve insanları davalarına katılmaya teşvik ediyor. Bu tıp toplantılar, Taliban’ın Afganistan’ı en son işgal ettiği vakit neredeyse düşünülemezdi.

AÇ UYUYORLAR

Afganistan’daki insani durum ise son siyasi ve sosyoekonomik gelişmelerle değerli ölçüde berbatlaştı. Temel hizmetler çöküşün eşiğinde ve esasen savunmasız olan nüfusun gereksinimlerini daha da berbatlaştırıyor. 12.9 milyonu çocuk, toplamda 24.4 milyon insanın, insani yardıma muhtaçlığı var. Ülkedeki yiyecek eksikliği, çocukların sıhhati üzerinde yıkıcı sonuçlar doğururken geleceklerini de tehdit ediyor. Çocukları Kurtarın Vakfı’nın araştırmasına nazaran kız çocukların aç ahenge mümkünlüğü erkek çocuklara kıyasla iki kat daha fazla. Rapora nazaran kız çocukların yüzde 46’sı, erkek çocukların yüzde 20’si okula gitmediğini söylüyor. Ayrıyeten kız çocukların yüzde 26’sı, erkek çocukların yüzde16’sı ise depresyon belirtileri gösteriyor.

“YAŞAMLARI MAHVOLDU”

Af Örgütü’nün yayımladığı “Ağır çekimde vefat: Taliban idaresi altındaki bayanlar ve kız çocuklar” başlıkı raporda bayanların ve kız çocukların “yaşamının mahvedildiğini” ve ülkede azabın sistematik hale geldiğine dikkat çekildi.